Page 24 - Konstrukcje Stalowe Nr 142
P. 24
Z KART HISTORII
mgr inż. Marek Bielski
Członek Rady Głównej Towarzystwa Kultury Technicznej, Warszawa
Stalowe mosty transportowe
Projektowanie i eksploatacja mostów stalowych według nicznej. Ale mosty tego typu mają swój wymiar symboliczny. Nie
pomysłu francuskiego inżyniera Ferdynanda Józefa Arno- tylko Baskowie, ale i wszyscy mieszkańcy Hiszpanii są dumni ze
dina (1845–1924) oraz hiszpańskiego inżyniera i architekta swego puente colgante (po hiszpańsku – most wiszący) oficjal-
Alberta Palacio y Elissaque (1856–1939) stanowi interesują- nie nazwanego Mostem Biskajskim (Biscay Brigde). Ten stalowy
cy rozdział w dziejach mostownictwa na świecie. most, będący jednym z najbardziej symbolicznych i zarazem
spektakularnych hiszpańskich osiągnięć myśli inżynierskiej jest
W październiku minionego roku przypadła 170. rocznica uro- pierwszą konstrukcją przemysłową z terenu Hiszpanii wpisaną
dzin Ferdynanda J. Arnodina, który pierwszy otrzymał patent na przez UNESCO na listę światowego dziedzictwa kulturowego.
tego rodzaju most. A w tym roku mija 160. rocznica urodzin Alber- Most jest nadal użytkowany. Czynny 24 godziny na dobę przez
to Palacio y Elissaque, który pierwszy tego typu most na świecie 365 dni w roku. Ma długość 160 m, a czas przejazdu przez rzekę
– w konsultacji z F. Arnodinem – zbudował i otrzymał wraz z inż. wynosi niespełna dwie minuty i co osiem minut przewozi jedno-
Arnodinem stosowne patenty. Wynalazek tego typu mostu opa- razowo 8 pojazdów i kilkudziesięciu pasażerów. (Do korzystania
tentowany został we Francji 5 listopada 1887 r., a niedługo potem z mostu uprawnia zbiorczy bilet komunikacji miejskiej w Bilbao).
w Anglii, w Belgii, w Hiszpanii oraz USA. Z tego typu usług transportowych korzysta dziennie pieszo lub
podróżując samochodami blisko 20 tys. osób. Według statystyk
Konstrukcja tego typu mostu składa się z dwóch kratowych most zwiedziło, podziwiając z jego platformy widokowej piękną
pylonów, podwieszonego do nich przęsła z prowadnicami i wóz- okolicę starego rybackiego Portugalete już ponad pół miliona tu-
kiem, do którego przymocowano zawieszoną tuż nad wodą, na rystów.
poziomie nabrzeży platformę promu. Poruszana silnikiem elek-
trycznym ruchoma część konstrukcji przemieszcza się pomiędzy Most – przewoźnik?
przęsłami mostu. I w ten sposób umożliwia przeprawę osób, czy
pojazdów pomiędzy brzegami. Tego typu mosty znalazły zasto- W polskiej literaturze naukowej dotyczącej mostownictwa pro-
sowanie przede wszystkim w portach morskich położonych na blematyka tego typu stalowych mostów nie stanowi przedmio-
terenach nizinnych przy ujściach wielkich rzek. Stawiane były tu szczególnego zainteresowania i nie poświęcono tej tematyce
także w portach rzecznych. (Od 1887 r. napęd elektryczny był zbyt wiele uwagi i miejsca. Nie ma w tym nic zaskakującego, gdyż
stosowany już w suwnicach). Duża popularność tego typu kon- w Polsce nie ma tego typu obiektów mostowych.
strukcji stalowych przypadała na przełom XIX i XX w. W świecie
tego typu mostów jest aktualnie zaledwie osiem. Są to trzy mosty Obiekt mostowy o konstrukcji metalowej, który zamiast jezdni,
w Wielkiej Brytanii: w Middlesbrough, Newport/Gwent i Warring- po której poruszają się ludzie i pojazdy ma pomiędzy przęsłami
ton; Rendsburg/Osterrönfeld, Niemcy; La Boca w Buenos Aires zainstalowaną ruchomą platformę, czy gondolę jest określany
w Argentynie; w Bilbao/Portugalete w Hiszpanii; w Rochefort/ w języku polskim różnymi nazwami. Pierwsza nazwa tego typu
Martrou we Francji; East/Hemmoor w Niemczech. Mamy na myśli mostu w języku polskim – most przewoźny, nie przyjęła się na
mosty nadal eksploatowane. trwałe w naszej rodzimej terminologii technicznej. Nazwa most
przewoźny jest w tej chwili nadal powszechnie używana, ale jed-
Nie jest więc to duża liczba. Jestem jednak przekonany, iż ten nak nie w stosunku do mostu stałego, którego część ruchoma
na pozór bardzo niszowy temat może zainteresować nie tylko przewozi ludzi i towary, lecz do takiego obiektu mostowego, któ-
mostowców, ale i pozostałych Czytelników „Konstrukcji Stalo- ry sam jest przewożony do miejsca, w którym czasowo ma pełnić
wych”. Tym bardziej, że i historia i współczesność związana z tym funkcje przeprawy mostowej. Nazwa mosty przewoźne oznacza
rodzajem mostownictwa zasługuje na uwagę z kilku – co naj- obecnie przewoźne mosty segmentowe, czyli mosty rozkłada-
mniej – względów. ne, z których korzysta się w sytuacjach zagrożeń związanych
np. z klęskami żywiołowymi oraz w ramach prowadzonych ope-
Głównym powodem, dla którego pragniemy zaprezentować racji o charakterze militarnym. Na przykład na potrzeby wojska
Państwu na łamach „KS” problematykę związaną z mostami polskiego Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Mechanicz-
promowymi są oczywiście zagadnienia natury sensu stricto tech- nych w Gliwicach opracował most czołgowy PMC-90 montowany
na podwoziach czołgu T-72. Długość takiego mostu z przęsłem
Most Biskajski rozłożonym w poziomie wynosi 29 m. Most czołgowy budowany
na zmodyfikowanym, pozbawionym wieży i kilku innych elemen-
tów podwoziu czołgów jest tak naprawdę wozem technicznego
wsparcia. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie możliwości
szybkiego przekraczania rzek, urwisk i jarów. Przykładami takich
pojazdów są m.in. BLG-67, pojazd na podwoziu czołgu T-55 A pol-
skiej produkcji.
Nierzadko można się też spotkać z określeniem most gondolo-
wy, acz o wiele częściej używanym określeniem jest most promo-
wy. Niestety nazwa most promowy w języku polskim może być
także myląca. Prom we współczesnej polszczyźnie kojarzony jest
z rodzajem statku morskiego lub żeglugi śródlądowej – promy
morskie, rzeczne, pasażersko-towarowe, samochodowe, kole-
24 KONSTRUKCJE STALOWE 5/142
10.2016
