Page 25 - Konstrukcje Stalowe Nr 142

Z KART HISTORII Most w Newport
powstawały na przełomie XIX i XX stulecia, kiedy samochody nie
jowe etc. Najpowszechniejszym przez całe stulecia był w użyciu były jeszcze rozpowszechnione, dlatego przepustowość przepra-
tzw. prom kablowy używany przy przeprawach rzecznych i takie- wy nie miała aż tak dużego znaczenia jak ma to miejsce obecnie.
go rodzaju promy funkcjonują jeszcze do dziś na rzekach polskich. Jednak w szczególnych okolicznościach mosty te okazywały się
bardzo przydatne, wręcz nie do zastąpienia. Zazwyczaj konstruk-
Promowy, czy transportowy? cje tego typu powstawały w miastach portowych, przy ujściach
rzek, gdzie istniała potrzeba wpłynięcia statków o naprawdę du-
Ostatecznie zamykając kwestie terminologiczne przypomnij- żych rozmiarach. Gdyby chcieć podnieść przęsło zwykłego mostu
my, że zamiennie używamy na ten typ mostu, oprócz nazwy most na wysokość umożliwiającą swobodną żeglugę, to rampy najaz-
promowy również określenia most transportowy (od łacińskiego dowe miałyby długość kilkuset metrów, na co nie było miejsca
transportare, „przewozić”). I właściwie ta nazwa byłaby dla tego w środku rozwiniętego miasta. Widać to wyraźnie na przykładzie
typu mostu stalowego chyba najbardziej adekwatna. Faktycznie mostu transportowego na rzece Usk w Newport w Nowej Połu-
służy do transportu pojazdów i ludzi, jednocześnie spełniając dniowej Walii. Dodatkowo w Newport występuje problem z dużą
podstawowe warunki jakie stawia się przed standardową meta- różnicą zmian poziomu wody na rzece na skutek przypływów
lową konstrukcją mostową. Ten typ mostu wykorzystywał tech- i odpływów, przez co rzeka znacząco zmienia swoją głębokość jak
nologię po części mostów wiszących i mostów wantowych. Pro- i szerokość, co uniemożliwia sprawne kursowanie promu.
pozycja używania nazwy most transportowy odnośnie mostów
promowych wydaje się być trafna. Po prostu używamy w języku Wysokie wieże mostu są lokalnym punktem orientacyjnym,
polskim dosłownego tłumaczenia terminów obcojęzycznych, a sam most jest powszechnie uważany za najbardziej rozpozna-
czyli francuskiego pont transbordeur; angielskiego transporter walny symbol miasta Newport. W 1998 r. powstało „Friends of
brigde; niemieckiego Schwebefähre. Newport Transporter Brigde” (FONTB). Stowarzyszenie populary-
zuje wiedzę o historii mostu i we wrześniu 2016 r. przygotowuje
Można oczywiście zaproponować inną nazwę dla tego typu uroczystości związane ze 110-leciem powstania tego wciąż eks-
konstrukcji mostowych. Autor proponowałby na przykład nowe ploatowanego cennego zabytku światowej sztuki mostowej (bilet
określenie: most transferowy. Ale prawdopodobieństwo przyję- za przeprawę wynosi 1 funt).
cia się nowej nazwy w języku polskim jest niewielkie.
Most transportowy Rendsburger Hochbrücke, a właściwie ofi-
Dla kogo prawo pierwszeństwa? cjalnie: Eisenbahnhochbrücke stanowi oryginalne, jedyne tego
typu rozwiązanie techniczne na świecie. Przecinający Kanał
Ferdynand Józef Arnodina (1845–1924), uczeń Eiffla, zafascy- Kiloński stalowy most jest wielofunkcyjnym przykładem wyko-
nowany nieograniczonymi możliwościami stalowych kratownic rzystania obiektu mostwego. Zaprojektowany przez Fryderyka
i jednocześnie specjalizujący się w kolejach linowych oraz hisz- Vossa i oddany do użytku w 1903 r. obiekt pełni rolę tradycyjnego
pański inżynier i architekt Alberto Palacio y Elissaque (1856–1939) mostu kolejowego, po którym kursują po dwóch torach pociągi na
są prekursorami nowego typu konstrukcji mostowej. Mosty zna- trasie Neumünster-Flensburg a jednocześnie platforma (gondo-
lazły zastosowanie głównie w portach morskich zlokalizowanych la) umieszczona pod mostem służy do przewożenia ludzi i pojaz-
na nizinnych terenach u ujścia wielkich rzek i w niektórych por- dów. Jako most promowy jest on czynny codziennie co kwadrans
tach rzecznych w Europie, Afryce, obu Amerykach. od wczesnych godzin porannych do późnych godzin nocnych
i odległość 125 m pokonuje w ciągu 1,5 minuty. Most zapewnia
Pomysłodawcy napisali we wniosku (dołączywszy liczne ry-
sunki techniczne). – Nasz wynalazek odnosi się do środków sto- Widok ogólny mostu w Rendsburgu
sowanych do transportu ładunków z jednego punktu do drugiego
w poprzek cieku lub wąwozu, lub gdy warunki nie są sprzyjające
do podejmowania drogi, lub w przypadku gdy jest niemożliwe lub
trudne zbudowanie zwykłego mostu. Wykonując nasz wynalazek
zatrudniamy dźwigar i lekką strukturę przypominającą most osa-
dzony na filarach, wieżach i innych podniesionych podporach. Wy-
starczy powiedzieć, wysokość dostatecznie wysoka, aby najwyższy
statek mógł przejść. Most – wyposażony w szyny, na których działa
klatka robocza zamontowana na kółkach – do którego są przyłą-
czone metalowe pręty lub kable do zawieszania platformy (...), na
której są pasażerowie, pojazdy, zwierzęta lub towary wymagające
transportu.

Podobny pomysł związany z mostem transportowym miał też
inżynier brytyjski, Charles Smith, który w roku 1873 zapropono-
wał takie rozwiązanie w Middlesbrough. Jego pomysłu jednak
nie zaakceptowali inwestorzy. Acz w tej miejscowości ostatecznie
jednak powstał most transportowy, tylko o wiele lat później, bo
w 1911 r.

Za i przeciw

Mosty te były bardzo popularne w ostatniej dekadzie XIX stu-
lecia i pierwszych dwóch dekadach XX wieku. Po tym okresie
popularności zaniechano wznoszenia takich mostów, a głównym
powodem były nie same koszty ich budowy. Były one podobne
do kosztów standardowych mostów. Chodziło natomiast o sto-
sunek kosztów eksploatacji niewspółmierny do efektywności
transportu. Warto zwrócić uwagę, iż pierwsze mosty tego typu

5/142 KONSTRUKCJE STALOWE 25
10.2016