Page 20 - Konstrukcje Stalowe Nr 143
P. 20
PRAWO
Problem odpowiedzialności
spó ki dominującej
za zobowiązania spó ki zależnej
OBECNIE WIELE PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH, nowią jeden organizm gospodarczy, który w sensie prawnym
w szczególności tych działających na wielką skalę de- podmiotowości nie posiada oraz jeden z uczestników tego
cyduje się prowadzić działalność gospodarczą w formie organizmu posiada pozycję dominującą wobec podmiotów
holdingu. Instytucja ta pozwala na istnienie sytuacji, w któ- zależnych.
rych spółka dominująca (spółka matka) nie ponosi odpowie-
dzialności za zobowiązania spółki zależnej (spółki córki), któ- Można wyróżnić holdingi umowne, opierające się na umo-
re są efektem jej decyzji. Problem ten zachodzi, jeśli w skład wie pomiędzy podmiotem dominującym a zależnym oraz
holdingu wchodzą spółki kapitałowe tj. spółka z o.o. bądź holdingi, w których podporządkowanie ma charakter fak-
spółka akcyjna. Wynika to z faktu, iż podstawową zasadą tyczny (nieumowny), opierający się jedynie na powiązaniach
spółek kapitałowych jest nieponoszenie odpowiedzialności kapitałowych lub personalnych.
przez wspólników za zobowiązania spółki. W praktyce zdarza
się jednak, że możliwości jakie stwarza holding prowadzą do Należy podkreślić, ze uczestnicy holdingu są odrębni
patologii. Wypaczając istotę tej instytucji spółka dominują- w sensie prawnym, to jest każdy z nich posiada podmioto-
ca tworzy spółki córki w celu ograniczenia swojej odpowie- wość prawną. Na skutek tego, każda spółka ponosi odpowie-
dzialności, w szczególności wówczas gdy spółka dominująca dzialność za swoje zobowiązania, natomiast wspólnicy po-
posiada majątek, a spółka cywilna jest go zasadniczo pozba- noszą odpowiedzialność za spółkę tylko w granicach kwoty,
wiona. Wówczas zaciągająca zobowiązania spółka cywilna jaka została przez nich wpłacona na kapitał zakładowy.
nie posiada dóbr pozwalających na pokrycie tych zobowią-
zań na wypadek konieczności ich egzekucji przez wierzycieli. Pomimo tego podmiot, który dominuje kontroluje spółki
Zdarza się, że spółka dominująca posiada nadto rozpozna- córki, wytacza kierunki i cele ich działalności. Tak więc zacho-
walną markę, budzącą zaufanie, pod którą działa także spół- dzi sytuacja rozejścia się władzy i odpowiedzialności. Należy
ka córka. zauważyć, że wspólnik, który dąży do maksymalizacji korzy-
ści, może podejmować nieracjonalne ryzyko, które poniesie
Pojęcie holdingu on razem ze spółką zależną, ale tylko w zakresie wpłaconego
kapitału.
Na gruncie prawa polskiego publicznego powstało wiele
swoistych definicji grupy spółek, które stosuje się na gruncie Powstaje więc pytanie, czy pomimo odrębności spółki do-
tej ustawy, w której to pojęcie wprowadzono, jak na przykład minującej i spółki zależnej, ta pierwsza nie powinna ponosić
ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od odpowiedzialności za zobowiązania, które powstały w efek-
osób prawnych. cie wydania wiążących poleceń spółce córce?
Jednak problem jaki będzie rozważany w tym artykule do- Przykłady nadużyć
tyczy prawa prywatnego, dlatego też należy się zastanowić
nad definicją właśnie na jego gruncie. Niestety, pojęcie hol- Zdarza się, że zawierając umowę z osobą trzecią, spółka
dingu nie zostało w nim zdefiniowane. Kodeks wprowadza dominująca negocjuje jej warunki, które potem faktycznie
jedynie definicję pojęcia spółki dominującej, odnosząc się wykonuje, ale zamiast niej w umowie widnieje spółka zależ-
w niej do większości głosów, możliwości powoływania i od- na. Powoduje to dezorientację kontrahenta, który nie wie kto
woływania organów spółek oraz wywierania decydującego faktycznie jest stroną umowy. W sytuacji kiedy to doszłoby
wpływu na działalność spółki zależnej. Spełnienie chociaż do nienależytego wykonania umowy, bądź też jej niewykona-
jednej z wymienionych wyżej przesłanek przeważa o tym, że nia, odpowiedzialność poniosłaby spółka zależna, jako że to
spółka ta jest dominująca. Wobec braku definicji ustawowej właśnie ona widniała jako strona umowy, pomimo tego, że
należy więc sięgnąć do poglądów doktryny. Według niej, hol- w rzeczywistości umowa była wykonywana przez spółkę do-
dingi charakteryzuje to, że składają się z minimum dwóch minującą, a ta druga była niejako podstawiona.
niezależnych w sensie prawnym podmiotów, faktycznie sta-
Jako drugi przykład można przedstawić sytuację, kiedy
Kamil Stolarski to spółka zależna dokonuje nieuzasadnionych przesunięć
radca prawny z SMW Legal Stolarski, Majewski i Współpracownicy Kancelaria Radców majątkowych na rzecz spółki dominującej (np. bezzasadny
Prawnych, redaktor naczelny budujwprawie.pl, doktorant na Wydziale Prawa zwrot kapitału), powodując tym samym niewypłacalność
i Administracji UJ, kierownik projektu finansowanego przez Narodowe Centrum Nauki, spółki zależnej.
kamil.stolarski@smw.legal
Ten odpowiada, kto podejmuje decyzje
Maria Zadora
specjalistka w prawie spółek handlowych Obecnie możemy zauważyć dylemat systemowy. Z jednej
strony – funkcjonuje zasada ten odpowiada, kto ponosi de-
cyzje, a z drugiej strony – zasada, że wspólnik nie ponosi od-
powiedzialności za zobowiązania spółki kapitałowej. Co wię-
cej, tę drugą zasadę wprowadzają przepisy Kodeksu spółek
20 KONSTRUKCJE STALOWE 6/143
12.2016
